Vergaderruimte @ Kantoor Rotterdam

Hoe verloopt een ontwerpproces?

Een ontwerpproces verloopt van grof naar fijn en heeft vrijwel altijd een gefaseerde opbouw. Door het werken in verschillende fases kan de opdrachtgever per fase opdracht verlenen (en dus niet alles vooraf in één keer) en kan het ontwerpproces opgedeeld worden in verschillende mijlpalen.

Roest Architectuur hanteert voor de meeste projecten een vereenvoudigde fasering van de DNR 2011 fasering. Uiteraard is ieder ontwerp uniek en wordt er voor de start van een ontwerpproces in samenspraak met de opdrachtgever een passende fasering vastgesteld.

Een ontwerpproces bij Roest Architectuur voor een gemiddeld project kent vaak de volgende fases, klik op een fase voor een korte omschrijving:

De eerste ontwerpfase is de fase Initiatief, haalbaarheid en projectdefinitie (IH) en markeert de start van een ontwerpproces. Voordat Roest Architectuur start met het maken van een ontwerp worden eerst zoveel als mogelijk randvoorwaarden besproken, onderzocht en vastgelegd.

Het gaat dan onder andere om zaken als:

  • Wat is de planning?
  • Wat is het beschikbare budget?
  • Wat is het gewenste Programma van Eisen en welke sfeer wordt beoogd?
  • Welke zaken zijn écht van belang, en welke minder? Etc…

Deze gegevens worden tijdens één of meer interviews met de opdrachtgever doorgenomen en vormen het uitgangspunt voor de volgende ontwerpfases.

Naast het bepalen van de uitgangspunten wordt er gestart met het maken van een grondige analyse van alle relevante randvoorwaarden van het project. ‘Als je de grenzen kent, kan je daarbinnen onbegrensd te werk gaan.’ De uitgangspunten en randvoorwaarden vormen het speelveld waarbinnen het ontwerpproject zich afspeelt.

Het Schetsontwerp (SO) en Voorlopig ontwerp (VO) zijn de fases waarin het ontwerp bepaald wordt op basis van de gegevens die verzameld zijn tijdens de IH-fase. Een ontwerp krijgt voor het eerst vorm in deze fases en de nadruk ligt op het ontwerpen, (nog) niet op technische uitwerking.

De hoofdvorm van het gebouw, ideeën over de indeling en de te gebruiken kleuren en materialen worden gevangen in de eerste ontwerpschetsen, vaak aan de hand van een variantenstudie. De schetsen en mogelijke varianten worden besproken met de opdrachtgever totdat er een goede basis ligt voor het verdere ontwerp. Het ontwerp wordt in deze fase ook schematisch als digitaal 3D-model opgezet en aan de opdrachtgever gepresenteerd. De indeling van het ontwerp (interieur) en de buitenkant (exterieur) en de te gebruiken kleuren en materialen worden bepaald en gevisualiseerd.

Roest Architectuur verzorgt in deze fase de offerteaanvragen en selectie van aanvullende expertises zoals de constructeur, installatieadviseur of bouwteampartner / aannemer (indien van toepassing). Het gemaakte ontwerp wordt bij voorkeur ook financieel getoetst door een extern bureau om te checken of de gemaakte plannen binnen het beschikbare budget passen. Indien nodig wordt het plan in deze fase al besproken met de gemeentelijke instanties. Na goedkeuring van de opdrachtgever wordt gestart met de volgende fase in het ontwerpproces.

De fase Definitief Ontwerp (DO) is de fase waarin de nadruk verschuift van het ontwerpen en vormgeven van het ontwerp naar de technische uitwerking hiervan in het kader van de vergunningsaanvraag. De AO-fase (Aanvraag Omgevingsvergunning) eindigt wanneer er een vergunning voor het ontwerp wordt verleend (indien van toepassing).

In deze fases worden de keuzes uit de voorgaande fases vastgelegd en verder uitgewerkt ter voorbereiding op het indienen van de aanvraag omgevingsvergunning (bouwaanvraag). Dit wil zeggen dat het technische tekenwerk wordt afgestemd met de constructeur, er verschillende rapportages worden gemaakt die nodig zijn voor de vergunning (bijvoorbeeld: ventilatie-, energie- en daglichtberekeningen) en dat deze gegevens op de juiste manier worden ingediend bij de gemeente, conform de indieningsvereisten die daarvoor gelden. Roest Architectuur coördineert al deze werkzaamheden namens de opdrachtgever.

De technische uitwerking t.b.v. de uitvoering van het ontwerp vindt in de TO (Technisch Ontwerp) en UG (Uitvoeringsgereed Ontwerp) fases plaats.

In de TO-fase wordt het bouwkundige bestek gemaakt: de set met gegevens op basis waarvan één of meer aannemers een prijs kunnen maken voor de realisatie van het ontwerp. Deze gegevens bestaan altijd uit een set gedetailleerde technische tekeningen van het ontwerp, eventueel aangevuld met een technische omschrijving of een bestekboek waarin de specificaties en eisen van de op tekening weergegeven onderdelen omschreven zijn.

Wanneer het bestek gereed is wordt op basis hiervan een uitvoerende partij (aannemer) geselecteerd. In de UG-fase wordt het contract met de aannemer afgesloten en wordt er een prijs afgesproken voor de realisatie van het gemaakte ontwerp. Om het ontwerp te kunnen bouwen zijn gedetailleerde tekeningen nodig waar alle benodigde informatie op verwerkt is. Vaak wordt er in deze fase veel overlegd met de aannemer over de exacte detaillering en wijze van bouwen, de uitvoeringsplanning, exacte product- en materiaalkeuzes, etc. Wanneer de ‘werktekeningen’ gereed zijn zit de bouwvoorbereiding erop en kan de realisatie van het project beginnen.

De esthetische directievoering is de laatste fase waarbij Roest Architectuur betrokken is. In deze fase wordt de opdrachtgever geadviseerd bij de uitvoering van het werk, worden tekeningen van derden (fabrikanten, de aannemer, hovenier, etc.) esthetisch gecontroleerd en kan Roest Architectuur namens de opdrachtgever aanwezig zijn bij werk- en bouwvergaderingen. Roest Architectuur fungeert in deze fase als schakel tussen de opdrachtgever en de bouwende partijen. Deze fase is afgelopen wanneer het ontwerp naar tevredenheid is opgeleverd aan de opdrachtgever.
Wanneer het project is opgeleverd (of wanneer een ontwerpproces voortijdig wordt beëindigd door externe invloeden) wordt er een evaluatie gehouden van het ontwerpproces. Het doel hiervan is om leerpunten te trekken voor toekomstige trajecten en de dienstverlening van Roest Architectuur zo goed als mogelijk te maken en te houden.