Hoe verloopt een ontwerpproces?
Een ontwerpproces verloopt van grof naar fijn en heeft vrijwel altijd een gefaseerde opbouw. Door het werken in verschillende fases kan de opdrachtgever per fase opdracht verlenen (en dus niet alles vooraf in één keer) en kan het ontwerpproces opgedeeld worden in verschillende mijlpalen. Roest Architectuur hanteert voor de meeste projecten een (vereenvoudigde) fasering zoals omschreven in de DNR 2011, uiteraard is ieder ontwerp uniek en wordt er voor de start van een ontwerpproces een passende fasering vastgesteld.
Een ontwerpproces bij Roest Architectuur voor een gemiddeld project kent vaak de volgende fases, klik op een fase voor een korte omschrijving:
In het geval van een klein project kan gekozen worden om fase samen te voegen, bij een complexere opgave worden de fases juist verder uitgesplitst conform de DNR 2011.
Initiatief, haalbaarheid en projectdefinitie.
De eerste ontwerpfase is de fase Initiatief, haalbaarheid en projectdefinitie: de start van een project. Voordat Roest Architectuur start met het maken van een ontwerp worden eerst zoveel als mogelijk randvoorwaarden besproken en vastgelegd. Het gaat dan onder andere om zaken als: wat is de planning? wat is het beschikbare budget? wat is het gewenste Programma van Eisen, wat moet er in het ontwerp komen? welke sfeer moet het project gaan krijgen? welke wensen heeft de opdrachtgever op voorhand? etc. Deze gegevens vormen een uitgangspunt voor de volgende ontwerpfase en kunnen gedurende het ontwerpproces nog bijgesteld worden.
SO/VO: Ontwerpfase.
De ontwerpfase (ook wel Schetsontwerp t/m Voorlopig ontwerp genoemd) is de eerste fase waarin ontwerpschetsen gemaakt worden op basis van de gegevens die verzameld zijn in de kickoff van het project. Er wordt een analyse gemaakt van deze gegevens (incl. wet- en regelgeving, welstandscriteria, etc.) en van de omgeving van het ontwerp. De eerste tekeningen van een ontwerp worden vaak nog (digitaal) met de hand gemaakt omdat dit een stuk ‘gemakkelijker en vrijer’ ontwerpt dan in de computer. In de ontwerpfase ontstaat de hoofdvorm van een gebouw, de eerste ideeën over de indeling en de te gebruiken kleuren en materialen, vaak aan de hand van een variantenstudie. De schetsen en mogelijke varianten worden besproken met de opdrachtgever totdat er een goede basis ligt voor een ontwerp. Het ontwerp wordt in deze fase ook als 3D-model in de computer getekend en aan de opdrachtgever gepresenteerd. De indeling van het ontwerp (interieur) en de buitenkant (exterieur) en de te gebruiken kleuren en materialen worden voorlopig vastgesteld.
Roest Architectuur verzorgt aan het einde van deze fase ook de offerteaanvragen en selectie van aanvullende expertises zoals de constructeur, installatieadviseur of bouwteampartner / aannemer (indien van toepassing). Het gemaakte ontwerp wordt bij voorkeur ook financieel getoetst door een extern bureau om te checken of de gemaakte plannen binnen het beschikbare budget passen. Indien nodig wordt het plan in deze fase al een keer in concept besproken met de gemeentelijke instanties. Na goedkeuring van de opdrachtgever wordt gestart met de volgende ontwerpfase.
DO: Definitief ontwerp.
De fase Definitief ontwerp is de fase waarin de nadruk verschuift van het ontwerpen van het gebouw naar de technische uitwerking hiervan. Uiteraard gaan deze begrippen hand in hand gedurende het gehele ontwerpproces. In de DO-fase worden de keuzes uit de voorgaande fase vastgelegd en verder uitgewerkt ter voorbereiding op het indienen van de aanvraag omgevingsvergunning (bouwaanvraag). Dit wil zeggen dat het technische tekenwerk wordt afgestemd met de constructeur, er verschillende rapportages worden gemaakt die nodig zijn voor de vergunning (bijvoorbeeld: ventilatie-, energie- en daglichtberekeningen) en dat deze gegevens op de juiste manier worden ingediend bij de gemeente. Roest Architectuur coördineert al deze werkzaamheden namens de opdrachtgever.
TO: Technisch ontwerp.
In de TO-fase wordt het bouwkundige bestek gemaakt: de set met gegevens op basis waarvan één of meer aannemers een prijs kunnen maken voor de realisatie van het ontwerp. Deze gegevens bestaan altijd uit een set gedetailleerde technische tekeningen van het ontwerp aangevuld met een technische omschrijving of een bestekboek waarin de specificaties en eisen van de op tekening weergegeven onderdelen omschreven zijn.
Wanneer het bestek gereed is wordt op basis hiervan een uitvoerende partij (aannemer) geselecteerd. In deze fase wordt het contract met de aannemer gesloten en wordt er een prijs afgesproken voor de realisatie van het gemaakte ontwerp. Om het ontwerp te kunnen bouwen zijn gedetailleerde tekeningen nodig waar alle benodigde informatie op verwerkt is. Vaak wordt er in deze fase ook nog overlegd met de aannemer over de exacte detaillering en wijze van bouwen, de uitvoeringsplanning, exacte materiaalkeuze, etc. Wanneer de ‘werktekeningen’ gereed zijn zit de bouwvoorbereiding erop en kan de realisatie van het project beginnen!
DV: (Esthetische) directievoering.
De esthetische directievoering is de laatste fase waarbij Roest Architectuur betrokken is. In deze fase wordt de opdrachtgever geadviseerd bij de uitvoering van het werk, worden tekeningen van derden (fabrikanten, de aannemer, hovenier, etc.) esthetisch gecontroleerd en kan Roest Architectuur namens de opdrachtgever aanwezig zijn bij werk- en bouwvergaderingen. Roest Architectuur fungeert in deze fase als schakel tussen de opdrachtgever en de bouwende partijen. Deze fase is afgelopen wanneer het ontwerp naar tevredenheid is opgeleverd aan de opdrachtgever!
Evaluatie en nazorg.
Wanneer het project is opgeleverd (of wanneer een ontwerpproces voortijdig wordt beëindigd door externe invloeden) wordt er een evaluatie gehouden van het ontwerpproces. Het doel hiervan is om leerpunten te trekken voor toekomstige trajecten en de dienstverlening van Roest Architectuur zo goed als mogelijk te maken en te houden!